Geçici Vergi Tahakkuku Nedir?

Geçici Vergi Tahakkuku Nedir?

Geçici vergi nedir, kimler geçici vergi ödemekle mükelleftir ve geçici vergi nasıl hesaplanır diye merak ediyorsanız tüm detaylar yazımızda!

Peşin vergi olarak da adlandırılan geçici vergi, serbest meslek erbabı ve kurumsal vergi mükellefleri, gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri tarafından ödenen bir vergi türüdür. Gelir ve Kurumlar Vergisi olarak, cari vergilendirme döneminin üç aylık kazanç üzerinden hesaplanarak ödenir. Geçici vergi diğer bir deyişle Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi hesaplamaları için yıl sonu beklenmeden muhasebe işlemleri bazında üç aylık dönemlerde elde edilen kazancın vergisinin peşin olarak ödemesinin alınması için yürürlüğe konulmuş bir vergi tipidir.

Kimler Geçici Vergi Verir?

Basit usulde vergilendirilenler haricinde kalan ticari kazanç sahipleri, kurumlar vergisi mükellefleri ve serbest meslek erbapları geçici vergi verme mecburiyetindedirler.

– Kolektif şirketler, adi ortaklıklar ile adi komandit şirketler ortaklık olarak kurumlar ya da gelir vergisi mükellefi olmadıkları için geçici vergi mükellefi olarak sayılmazlar. Ancak, adi ortaklıklar ile kolektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların şirketten aldıkları kazançlar şahsi, ticari ya da mesleki kazanç olarak kabul gördüğünden geçici verginin konusuna dahildir.

– Türkiye’de daimi temsilcisi yada işletmesi bulunan dar mükellefiyete tabi kurumlar, bu faaliyetleri nedeniyle geçici vergi ödemek zorundadırlar.

– Yukarıda sayılanlardan olmanın yanı sıra, kurumlar ya da gelir vergisinden muaf olanlardan geçici vergi tahsil edilmez. Muafiyet şartlarını sağlayamayanlar, mükellef oldukları tarih itibariyle geçici vergi vermekle sorumludurlar.

İnşaat ve onarma işi yapan mükellefler ile noter bulunmayan yerlerde Adalet Bakanlığınca geçici yetkili noter yardımcısı olarak görevlendirilenler, elde ettikleri kazançlar üzerinden geçici vergi vermezler.

Geçici Vergi Nasıl Hesaplanır?

Geçici Vergi oranı Kurumlar Vergisi mükellefleri için %20’dir. Gelir Vergisi mükellefleri için ise Geçici Vergi oranı %15’tir. Üç aylık dönemlerde kar-zarar durumu yıl başından ilgili dönemin sonuna kadar kümülatif olarak hesaplama yapılır. Beyannamede, bir önceki dönem hesaplanan Geçici Vergi tutarı mahsup edilir ve bir önceki döneme ilave olarak elde edilen kar üzerinden vergi tahakkuk eder.

Mali müşavirler tarafından Geçici vergi hesaplaması yapılıp, mükelleflere iletilir. Ödeme ihtimali olan geçici vergi tutarını hesaplamak için gelir-gider takibi düzenli olarak yapılmalıdır.

Geçici verginin nasıl hesaplandığına bir örnek verilecek olursa;

Mehmet A. Gelir vergisi mükellefidir. Mehmet A. isimli kişinin 2020 yılı içerisindeki kârı, üç aylık dönemler itibariyle aşağıdaki gibidir;

Ocak-Şubat-Mart: 2.000 TL

Nisan-Mayıs-Haziran: 1.000 TL

Temmuz-Ağustos-Eylül: 2.000 TL

Ekim-Kasım-Aralık: 1.000 TL

Mehmet A. Geçici vergi ödemelerini şu şekilde gerçekleştirir;

Ocak-Şubat-Mart: 2.000 x 0,15 = 300 TL

Nisan-Mayıs-Haziran: 1.000 x 0,15 = 150 TL

Temmuz-Ağustos-Eylül: 2.000 x 0,15 = 300 TL

Ekim-Kasım-Aralık: 1.000 x 0,15 = 150 TL

Mehmet A. Geçici vergi ödediğinde, toplam tutar 900 TL’dir. Mehmet A. isimli kişinin geliri ilk vergi dilimine denk geldiği için, Gelir Vergisi oranı %15 olarak hesaplanır. Bu kişinin aynı tutardaki kazancı, yıl sonunda verdiği durumda ise hesap aşağıdaki gibi yapılır;

2.000 + 1.000 + 2.000 + 1.000 = 6.000 TL

6.000 x 0.15 = 900 TL

Yani geçici vergi uygulamasının ödenen vergi tutarında herhangi bir değişikliğe neden olmadığı görülmektedir.

Not: Yukarıdaki hesaplama dönemlerinden herhangi birinin vergisinin ödenmemesi durumunda, bu dönemin vergisi yıllık gelir vergisinden mahsup edilmeyerek yasal faizi ile birlikte tahsil edilir.